Przygotowaliśmy dla Was najważniejsze informacje w kontekście Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa. Jakie obowiązki nałoży polskie prawodawca na przedsiębiorców i podmioty publiczne?

Podstawowe definicje

Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa powstała aby chronić osoby zgłaszające naruszenia prawa (tzw. sygnalistów) przed działaniami odwetowymi.

Działania odwetowe to bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa zgłaszającego lub wyrządza lub może wyrządzić szkodę zgłaszającemu.

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Sygnalistą może zostać:

• pracownik, także w przypadku, gdy stosunek pracy już ustał,
• osoba ubiegająca się o zatrudnienie, która uzyskała informację o naruszeniu prawa w procesie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy,
• osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• przedsiębiorca,
• akcjonariusz lub wspólnik,
• członek organu osoby prawnej,
• osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• stażysta,
• wolontariusz

Sygnaliści będą chronieni od 17 grudnia 2021 r.

Ścieżki zgłoszenia

Sygnalista może dokonać zgłoszenia korzystając z kanału wewnętrznego (w swoim środowisku pracy), kanału zewnętrznego (według ustawy organem centralnym będzie Rzecznik Praw Obywatelskich) oraz ujawnienia publicznego.

Sygnalista może dokonać zgłoszenia zarówno korzystając z kanału wewnętrznego, jak i zewnętrznego (sam wybiera) lub obu, jeśli jeden z nich był nieskuteczny (nie otrzymał powiadamiania o przyjęciu/rozpatrywaniu zgłoszenia lub nie zostały podjęte działania następcze).

Zgłaszający może dokonać ujawnienia publicznego, jeśli wspomniane kanały były nieskuteczne lub jeśli istnieje obawa, że mogą zostać zastosowane w stosunku do niego działania odwetowe lub gdy zgłaszana kwestia jest zagrożeniem dla interesu publicznego.

Więcej o śćieżkach zgłoszenia na portalu “Pomoc dla sygnalisty”.

Nowe obowiązki

Ustawa zobowiązuje pracodawców do:

#1 Ustanowienia kanału wewnętrznego do zgłaszania naruszeń.

#2 Ustanowienia procedur – działań następczych.

#3 Poinformowania pracowników o wewnętrznej procedurze + o możliwości zgłoszenia nieprawidłowości przy pomocy kanału zewnętrznego lub ujawnienia publicznego.

Kanał wewnętrzny do zgłaszania naruszeń:

• musi zapewnić ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby trzeciej wymienionej w zgłoszeniu oraz uniemożliwić uzyskanie do nich dostępu nieupoważnionym członkom personelu,
• musi zapewniać dwustronną komunikację (do 7 dni należy poinformować zgłaszającego, że zgłoszenie zostało przyjęte oraz do 3 miesięcy przekazać informacje zwrotną nt. działań następczych).

Działania następcze:

• organizacja wyznacza bezstronną osobę/wydział do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami,
• organizacja podejmuje działania następcze czyli: ocenia prawdziwości zarzutów zawartych w zgłoszeniu i zaradza naruszeniu (dochodzenie wewnętrzne, postępowanie wyjaśniające, wniesienie oskarżenia, podjęcie działań mających w celu odzyskania środków lub zamknięcie procedury).

Należy poinformować pracowników o kanale wewnętrznym i obowiązujących procedurach oraz zapewnić zrozumiałe i łatwo dostępne informacje na temat procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do właściwych organów.

Pracodawca musi także prowadzić rejestr wszystkich przyjętych zgłoszeń. Rejestrze zgłoszeń wewnętrznych zawiera: numer sprawy, przedmiot naruszenia, datę dokonania zgłoszenia wewnętrznego, informację o podjętych działaniach następczych, datę zakończenia sprawy.

Do przestrzegania postanowień ustawy są zobowiązane wszystkie podmioty publiczne i prywatne, przy czym:

• organizacje prywatne zatrudniające co najmniej 250 pracowników
• organizacje publiczne zatrudniające co najmniej 50 pracowników
• sektor finansowy niezależnie od wielkości

muszą wprowadzić kanał wewnętrzny i odpowiednie procedury do 17 grudnia 2021 r.

Organizacje publiczne zatrudniające od 50 do 250 pracowników muszą wprowadzić kanał wewnętrzny i odpowiednie procedury do 17 grudnia 2023 r.

Sankcje

Za:

• utrudnianie dokonania zgłoszenia
• podejmowanie działań odwetowych
• naruszenie obowiązku zachowania poufności
• brak wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych
• ustanowiona procedura narusza „Regulamin zgłoszeń wewnętrznych” (art. 29 ust. 1)

grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

---

Możemy pomóc Ci wdrożyć prosty system do sygnalizowania nieprawidłowości w Twojej firmie. Umów się na prezentację systemu Sygnanet 1 na 1 lub napisz do nas na kontakt@sygnanet.pl