Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa – oto najważniejsze informacje. Jakie obowiązki nałoży polskie prawodawca na przedsiębiorców i podmioty publiczne?

Projekt Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa – podstawowe definicje

Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa powstała po to, aby chronić osoby zgłaszające naruszenia prawa przed działaniami odwetowymi. Chodzi o tak zwanych sygnalistów.

Działania odwetowe to bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa zgłaszającego lub wyrządza lub może wyrządzić szkodę zgłaszającemu.

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Sygnalistą może zostać na przykład:

• pracownik, także w przypadku, gdy stosunek pracy już ustał,
• osoba ubiegająca się o zatrudnienie, która uzyskała informację o naruszeniu prawa w procesie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy,
• osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• przedsiębiorca,
• akcjonariusz lub wspólnik,
• członek organu osoby prawnej,
• osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• stażysta,
• wolontariusz

Prawo chroni sygnalistów od 17 grudnia 2021 r.

Ścieżki zgłoszenia

Sygnalista może dokonać zgłoszenia korzystając z kanału wewnętrznego (w swoim środowisku pracy), kanału zewnętrznego (organ publiczny) oraz ujawnienia publicznego.

Sygnalista może dokonać zgłoszenia zarówno korzystając z kanału wewnętrznego, jak i zewnętrznego (sam wybiera). Może też skorzystać z obu kanałów. Na przykład, jeśli jeden z nich był nieskuteczny (nie otrzymał powiadamiania o przyjęciu/rozpatrywaniu zgłoszenia lub nie podjęto działań następczych).

Zgłaszający może dokonać ujawnienia publicznego, jeśli wspomniane kanały były nieskuteczne lub jeśli istnieje obawa, że mogą zostać zastosowane w stosunku do niego działania odwetowe. A także gdy zgłaszana kwestia jest zagrożeniem dla interesu publicznego.

Więcej o śćieżkach zgłoszenia na portalu „Pomoc dla sygnalisty”.

Projekt Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa – nowe obowiązki

Ustawa zobowiązuje pracodawców do:

#1 Ustanowienia kanału wewnętrznego do zgłaszania naruszeń.

#2 Ustanowienia procedur – działań następczych.

#3 Poinformowania pracowników o wewnętrznej procedurze + o możliwości zgłoszenia nieprawidłowości przy pomocy kanału zewnętrznego lub ujawnienia publicznego.

Kanał wewnętrzny do zgłaszania naruszeń:

• musi zapewnić ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby trzeciej wymienionej w zgłoszeniu oraz uniemożliwić uzyskanie do nich dostępu nieupoważnionym członkom personelu,
• musi zapewniać dwustronną komunikację (do 7 dni należy poinformować zgłaszającego, że przyjęliśmy zgłoszenie oraz do 3 miesięcy przekazać informacje zwrotną nt. działań następczych).

Działania następcze:

• organizacja wyznacza bezstronną osobę/wydział do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami,
• organizacja podejmuje działania następcze czyli: ocenia prawdziwości zarzutów zawartych w zgłoszeniu i zaradza naruszeniu (dochodzenie wewnętrzne, postępowanie wyjaśniające, wniesienie oskarżenia, podjęcie działań mających w celu odzyskania środków lub zamknięcie procedury).

Należy poinformować pracowników o kanale wewnętrznym i obowiązujących procedurach oraz zapewnić zrozumiałe i łatwo dostępne informacje na temat procedur na potrzeby dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do właściwych organów.

Pracodawca musi także prowadzić rejestr wszystkich przyjętych zgłoszeń. Rejestrze zgłoszeń wewnętrznych zawiera: numer sprawy, przedmiot naruszenia, datę dokonania zgłoszenia wewnętrznego, informację o podjętych działaniach następczych, datę zakończenia sprawy.

Do przestrzegania postanowień ustawy są zobowiązane wszystkie podmioty publiczne i prywatne, przy czym:

• organizacje prywatne zatrudniające co najmniej 50 pracowników
• organizacje publiczne zatrudniające co najmniej 50 pracowników
• sektor finansowy, ochrony środowiska i bezpieczeństwa transportu niezależnie od wielkości

Sankcje

Na zakończenie kilka słów o sankcjach. Za niezastosowanie się do postanowień ustawy grożą sankcje. Ustawodawca przewiduje: Za:

• utrudnianie dokonania zgłoszenia: grzywnę albo karę ograniczenia wolności,
• stosowanie przemocy, gróźb lub podstępu oraz działania odwetowe: grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2,
• stosowanie łącznie więcej niż 2 działań odwetowych: karę pozbawienia wolności do lat 3,
• naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia, lub osób wymienionych w zgłoszeniu: grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku,
• nieustanowienie procedury wewnętrznej: grzywnę.

---

Możemy pomóc Ci wdrożyć prosty system do sygnalizowania nieprawidłowości w Twojej firmie. Umów się na prezentację systemu Sygnanet 1 na 1 lub napisz do nas na kontakt@sygnanet.pl